Wilsbekwaamheid
In de langdurige zorg komen dilemma’s over wilsbekwaamheid regelmatig voor. Wanneer is iemand wilsbekwaam ter zake en wanneer niet (meer)? We gaan er tegenwoordig vanuit dat zorgprofessionals de cliënt zoveel mogelijk ondersteunen bij het nemen van beslissingen over zorg en behandeling. Als dat niet (meer) lukt, doen we nader onderzoek naar de beslisvaardigheid van cliënten. Die benadering spreekt hulpverleners en mantelzorgers erg aan.
SKILZ ontwikkelt een handreiking gericht op wilsbekwaamheid bij ouderen en mensen met een verstandelijke beperking. Deze handreiking beschrijft het ondersteunen van cliënten bij het nemen van beslissingen én het onderzoeken, beoordelen en vastleggen van de wilsbekwaamheid door specialisten ouderengeneeskunde, artsen verstandelijk gehandicapten, gedragsdeskundigen en eventuele andere professionals. Ook gaat de handreiking in op wat het in de praktijk betekent als een cliënt moeite heeft bij het nemen van beslissingen of wilsonbekwaam is ter zake een bepaalde beslissing.
Stand van zaken
Op initiatief van procesbegeleider Francine van den Driessen Mareeuw is een werkgroep samengesteld die bestaat uit afgevaardigden van Verenso, NVAVG, V&VN, NVO, NIP, Alzheimer Nederland en KansPlus. Ook is aan de werkgroep een onafhankelijk jurist toegevoegd. Cees Hertogh (Verenso) is de voorzitter van de werkgroep en Annemieke Wagemans (NVAVG) de vicevoorzitter. Een klankbordgroep met daarin afgevaardigden van een breder palet aan organisaties leest op gezette tijden mee met het werk van de werkgroep.
Ter voorbereiding op de ontwikkeling van de handreiking is een knelpuntenanalyse gedaan die bestond uit een vragenlijst onder deelnemers van V&VN, Verenso, NVAVG, NIP, NVO, Alzheimer Nederland, KansPlus en NVvP. Op basis van de opgehaalde knelpunten hebben de werkgroepleden uitgangsvragen opgesteld, die zij met behulp van literatuur en hun eigen expertise hebben beantwoord. Inmiddels is er een concepthandreiking samengesteld, waarin wordt opgeroepen om de beslisvaardigheid van cliënten (zo lang mogelijk) te ondersteunen en een expliciete wilsbekwaamheidsbeoordeling alleen te doen als er geen alternatieven zijn. De werkgroep maakt momenteel de laatste aanpassingen aan de handreiking, waarna deze voor commentaar naar de klankbordgroep gaat. Vervolgens vindt de (bredere) commentaarfase plaats, waarna de handreiking in het voorjaar van 2023 geautoriseerd en gepubliceerd kan worden.
Positie binnen de tijdlijn
Voorbereiding en afbakening
Stap 1
Knelpuntenanalyse
Stap 2
Literatuuronderzoek
Stap 3
Conceptversie
Stap 4
Commentaarronde
Stap 5
Autorisatie
Stap 6
Stap 1: Voorbereiding en afbakening
De ontwikkeling van een kwaliteitsinstrument begint bij de voorbereiding. De procesbegeleider begint met een inventarisatie van al lopende (onderzoeks-) initiatieven. Vervolgens gaat de werkgroep verder met het afbakenen van de cliëntgroep, bepalen van de definities en begrippen en welke producten moeten worden opgeleverd.
Stap 2: Knelpuntenanalyse
De volgende stap is het uitvoeren van een knelpuntanalyse onder zorgprofessionals in het werkveld, cliënten, mantelzorgers en hun vertegenwoordigers. Op basis van deze analyse worden uitgangsvragen geformuleerd.
Stap 3: Literatuuronderzoek
Ter voorbereiding op het schrijven van een eerste conceptversie van het kwaliteitsinstrument wordt systematisch onderzoek gedaan naar wetenschappelijke literatuur. Op basis van het literatuuronderzoek wordt besloten of er aanvullend onderzoek nodig is.
Stap 4: Conceptversie
De werkgroep schrijft een conceptversie van het kwaliteitsinstrument. Deze is gebaseerd op de resultaten van het literatuuronderzoek en de inbreng vanuit het veld (best practices en ervaringsdeskundigen).
Stap 5: Commentaarronde
De conceptversie wordt voorgelegd aan verschillende beroeps-, branche- en patiëntenverenigingen. Op basis van het commentaar worden, als het nodig is, aanpassingen gemaakt in de conceptversie van het kwaliteitsinstrument. In deze fase worden ook implementatieadvies en informatiemateriaal ontwikkeld.
Stap 6: Autorisatie
In de autorisatiefase wordt het kwaliteitsinstrument voorgelegd aan de beroepsverenigingen die hebben meegewerkt aan de ontwikkeling ervan.
Werkwijze
Lees hier alles over onze werkwijze voor de ontwikkeling van kwaliteitsinstrumenten.
Gerelateerde berichten
Onze artsen komen regelmatig in een situatie te staan dat zij de wilsbekwaamheid van een patiënt moeten beoordelen. En dat doe je niet zomaar. Een formele wilsbekwaamheidstoetsing kan enorme consequenties hebben voor die patiënt. Het is fijn om als arts dan terug te kunnen vallen op de laatste (wetenschappelijke) inzichten.
Waar wij mee bezig zijn
We werken aan diverse richtlijnen en handreikingen voor de langdurige zorg. Van mondzorg tot wilsbekwaamheid en van slaapproblemen tot zelfmanagementondersteuning. Ook aan richtlijnen binnen het Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie (SRI) wordt aan verschillende richtlijnen gewerkt. Klik hieronder voor een totaaloverzicht.