In 1859 schreef Florence Nightingale in haar “Notes on Hospitals” haar visie op een goede infrastructuur voor ziekenhuizen, waardoor verspreiding van infectieziekten in die tijd beperkt kon worden. Florence Nightingale heeft helaas geen leidraad geschreven voor zorgomgevingen waar wonen en zorg samenvallen, zoals in de ouderenzorg en in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.
Infectiepreventie en de kwantiteit en kwaliteit van leven
2020 staat in ons geheugen gegrift. Verpleeghuizen en instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking werden gesloten om besmetting en voortijdig overlijden aan een Covid-19 infectie te beperken. De huiselijke visie “wonen zoals thuis”, werd ingeperkt en had grote consequenties voor de 312.000 mensen met een indicatie voor zorg met verblijf (WLZ gefinancierd, cijfers 2020). Het gebouw waar wonen met zorg wordt gecombineerd moet zodanig worden ingericht dat zowel de zorg als woonfunctie tot hun recht komen. Het gebouw moet enerzijds een huiselijke uitstraling hebben, maar ook functioneel zijn zodat zorgprofessionals hun werk goed kunnen doen. Als het gaat over infectiepreventie komen dilemma’s duidelijk naar voren in de huiskamer waar bewoners met elkaar verblijven, koken en eten. Willen we daar professionele zeep- en handdoekdispensers of vriendelijk ogende zeeppompjes van de drogist? Keukenpapier of gastenhanddoekjes die iedere dag op 60 graden worden gewassen? Maar denk ook aan gedeelde toiletten en badkamers, waar persoonlijke toiletartikelen naast zorg gerelateerde artikelen van de medebewoner liggen. En wat betekenen infectiepreventie maatregelen voor de eigen regie van bewoners en mantelzorgers als anderen beslissen dat mensen opgesloten worden vanuit het oogpunt van bescherming? Wat betekent infectiepreventie voor de kwantiteit en kwaliteit van leven?
Belang van een goede kennisinfrastructuur
Bovenstaande betekent dat er een goede kennisinfrastructuur moet zijn. Een kennisinfrastructuur waarbinnen de zin en onzin van maatregelen wordt onderzocht, deze maatregelen worden opgetekend en uitgerold via de opleidingen, maar ook via bij- en nascholing voor zorgprofessionals. Bestuurders en brancheorganisaties hebben hierin verantwoordelijkheden om de randvoorwaarden te creëren, zodat zorgprofessionals hun werk goed kunnen uitvoeren binnen de context van wonen zoals thuis. Dus naast het borgen van infectiepreventie in de opleidingen is het ook van belang om onderzoek te doen naar compliance voor infectiepreventie in de langdurige zorg, zodat we dit kunnen verbeteren. Hiervoor zou infectiepreventie wellicht als een kwaliteitsindicator kunnen worden opgenomen. Maar dan moet men wel weten wat goede infectiepreventie is en daar kunnen richtlijnen bij helpen.
Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie (SRI)
Kwaliteitsinstrumenten zoals richtlijnen kunnen de zorgprofessionals en organisaties helpen om kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven van bewoners te ondersteunen. Tot nu toe zijn richtlijnen infectiepreventie (WIP richtlijnen) opgesteld vanuit ervaringen en deskundigheid in de ziekenhuizen. Vanuit het Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie (SRI) worden de WIP richtlijnen herzien en aangepast voor de verschillende domeinen in de zorg. Dit is een kans voor de langdurige zorg om wonen met zorg verantwoord te organiseren en tegelijkertijd de cliënten in de langdurige zorg een thuis te laten ervaren.SKILZ zal hier een bijdrage aan leveren door het proces van herziening van richtlijnen te begeleiden ten aanzien van Persoonlijke hygiëne (medewerker, patiënt/cliënt, bezoeker), Urinelozing en stoelgang, Po-spoeler en vermaalsystemen, Zorg voor mensen met een handicap, Linnengoed, Huisdieren en planten en Basishygiëne bij lichaamsverzorging. Hierbij werkt ze samen met o.a. FMS en RIVM. Meer informatie over SRI en de richtlijnen infectiepreventie is te vinden op https://www.sri-richtlijnen.nl/
Petrie F. Roodbol, voorzitter Bestuur SKILZ en emeritus-hoogleraar Verplegingswetenschap