SKILZ is eind 2021 aan de slag gegaan met de knelpunteninventarisatie voor het thema Proactieve zorgplanning in de langdurige zorg – medische zorg en behandeling. De knelpunten zijn opgehaald door middel van een online vragenlijst bij beroeps-, branche-, en cliëntenorganisaties en bij onderzoekers in proactieve zorgplanning.
Eind 2021 is gestart met de knelpunteninventarisatie voor het thema Slikproblemen in de langdurige zorg. Er is een vragenlijst uitgezet onder alle relevante stakeholders en hier is in groten getale op gereageerd. Er blijkt nog een wereld te winnen in de zorg rondom slikproblemen. Met deze update willen we geïnteresseerden informeren over de opgehaalde knelpunten en de vervolgstappen.
Maar liefst 249 zorgverleners, cliëntvertegenwoordigers, leidinggevenden en beleidsmedewerkers in de langdurige zorg hebben aangegeven tegen welke knelpunten zij aanlopen bij de zorg rondom slikproblemen. Niet geheel verrassend lijkt het thema vooral de beroepsgroep van logopedisten na aan het hart te liggen; bijna de helft van de respondenten werkt als logopedist in de verstandelijk gehandicapten- of ouderenzorg.
De opgehaalde knelpunten hadden voor een groot deel betrekking op het erkennen en herkennen van slikproblemen. Respondenten gaven aan dat het niet alleen ontbreekt aan kennis over slikproblematiek op de werkvloer en bij naasten, maar dat de ernst van het probleem en de eventuele gevolgen ook vaak worden onderschat. Daarnaast gaven zorgverleners aan dat zij behoefte hebben aan betrouwbare instrumenten om bij de cliënten waar zij mee werken slikproblemen te kunnen signaleren en opsporen.
“Zorgverleners hebben soms de neiging een verstikking te normaliseren, waardoor de problematiek vaak lang onbekend blijft.”
Ook rondom diagnostiek van slikproblemen worden veel knelpunten ervaren. Zorgverleners gaven aan dat zij vaak zijn aangewezen op observatiemethoden, omdat aanvullend onderzoek (bv. FEES of een slikvideo) dikwijls te belastend is voor de cliënt. Observaties hebben echter weer als nadeel dat het slechts een momentopname betreft, terwijl cliënten regelmatig wisselend eet- en drinkgedrag vertonen. Zorgverleners gaven ook aan dat de aanwezigheid van comorbiditeit bij cliënten in de langdurige zorg het diagnostisch proces vaak bemoeilijkt.
“Uitgebreide diagnostiek (FEES, slikvideo) is bij onze cliënten vaak niet mogelijk”
Bij het voorkomen en behandelen van slikproblemen worstelen zorgverleners en naasten met ethische dilemma’s. Zij geven aan dat het erg lastig kan zijn om de afweging tussen kwaliteit van leven (eetplezier, eigen regie) en veilig eten en drinken te maken. Hier botst het soms tussen de adviezen van de behandelaar en de wensen van de cliënt en naasten. Ook begrijpen cliënten soms niet waarom bepaalde aanpassingen nodig zijn of hebben moeite met het opvolgen van instructies. Tot slot worden knelpunten benoemd die er mee te maken hebben dat cliënten vaak in een onjuiste houding gezet worden, in een onrustige omgeving moeten eten of dat er een gebrek is aan aandacht voor gulzig en obsessief eten.
“In de praktijk zijn er complexe morele en ethische afwegingen bij het nemen van (ingrijpende) maatregelen om slikstoornissen te voorkomen, waarbij de belangen van alle betrokkenen niet altijd naadloos overlappen”
Vervolgstappen
De werkgroep heeft de verzamelde knelpunten inmiddels geprioriteerd. Op dit moment wordt gewerkt aan het verder afbakenen van de kaders van het kwaliteitsinstrument en worden de geprioriteerde knelpunten vertaald naar uitgangsvragen die de inhoud van het toekomstige kwaliteitsinstrument zullen bepalen. In de zomer van 2022 zal gestart worden met het literatuuronderzoek. Niet lang daarna zal de werkgroep starten met het formuleren van aanbevelingen op uitgangsvragen die op basis van de expertise van de werkgroep beantwoord kunnen worden.
