In november 2023 is de SKILZ-richtlijn ‘Slikproblemen in de langdurige zorg’ gepubliceerd. Slikproblemen komen vaak voor bij ouderen en bij mensen met een verstandelijke beperking. De impact van deze problemen is groot. Als ze niet tijdig worden gesignaleerd en behandeld, kunnen slikproblemen leiden tot ernstige complicaties, zoals longontstekingen en ondervoeding.
Eén van de deskundigen uit de werkgroep is Kim Sanders-Groenewegen. Kim werkt als logopedist voor mensen met een verstandelijke beperking bij Ipse de Bruggen. Bij de academische werkplaats GOUD doet ze onderzoek naar slikproblemen bij volwassenen met een verstandelijke beperking.
Trots op inhoud richtlijn
Kim: “De richtlijn Slikproblemen geeft ons duidelijke handvatten op de diverse thema’s waar je als logopedist in de langdurige zorg mee te maken krijgt. Ik ben vooral trots op het hoofdstuk ‘Omgaan met wensen en voorkeuren van cliënten’. In dit hoofdstuk staat een stappenplan dat je kunt volgen als je het niet eens wordt over de opvolging van de behandeladviezen. Meestal komen we er wel uit met elkaar, maar het komt in de praktijk ook geregeld voor dat het niet lukt. Soms is het bijvoorbeeld nodig dat een cliënt de voeding gemalen eet. Het kan dan voorkomen dat de cliënt, naaste of begeleider het niet eens is met het advies van de behandelaar. Dit hoofdstuk geeft hele duidelijke handvatten. Soms besluiten we dan samen, dus met alle betrokkenen, om risico’s te aanvaarden. Ik merk dat dit echt leeft in de praktijk.”
Signaleren van slikproblemen
”Voor een goede behandeling is het (eerder) herkennen van slikproblemen essentieel. Maar uit de literatuur blijkt dat we vaak ondersignaleren. Cliënten kunnen zelf niet goed aangeven of ze slikproblemen hebben en zijn daarom sterk afhankelijk van hun omgeving voor het signaleren. Het herkennen van slikproblemen ligt voor een groot deel bij een naaste of begeleider. In de richtlijn staan wel aanbevelingen maar in de praktijk blijft het moeilijk om begeleiders te helpen daadwerkelijk slikproblemen beter te herkennen.
Een richtlijn schrijven is één, maar de daadwerkelijke implementatie is echt een uitdaging; in de praktijk blijkt het nog best ingewikkeld te zijn. Dat komt omdat de implementatie veel vraagt van verschillende lagen in een organisatie. Ook blijkt het telkens weer lastig om kennis op de juiste plaats te krijgen. Dat kan met een e-learning, training of de poster uit de richtlijn, maar de huidige arbeidsmarkt maakt de overdracht van kennis niet eenvoudiger. Er zijn veel personeelswisselingen waardoor opgedane kennis of een nieuwe werkwijze niet altijd in een organisatie of op een afdeling blijft.”
Aandachtspunten
Kim stipt verder nog een belangrijk aandachtpunt aan: “Iedere instelling heeft zijn eigen cultuur en zelfs binnen een instelling kan er sprake zijn van verschillende culturen. Het is belangrijk om daar rekening mee te houden bij de implementatie. Al met al is het een heel interessant en leerzaam proces. Het lijkt mij goed om hier over te brainstormen met de procesbegeleiders en een groep deskundigen die betrokken zijn geweest bij de richtlijnontwikkeling. Het zou bijvoorbeeld mooi zijn om bij diverse instellingen en organisaties informatie over implementatie op te halen en dat in kaart te brengen. We kunnen dan kijken naar de uitdagingen op het gebied van implementatie en kennisontwikkeling binnen organisaties. Deze informatie kan dan over een paar jaar gebruikt worden bij een eventuele actualisatie. Zo kunnen we met elkaar passende stappen blijven zetten.”
