De ontwikkeling van de handreiking Wilsbekwaamheid is vergevorderd. José Laheij vertegenwoordigt via KansPlus, waarvan ze vicevoorzitter is, het perspectief van mensen met een verstandelijke beperking in de werkgroep Wilsbekwaamheid.
KansPlus zet zich in voor het belang van mensen met een verstandelijke beperking en hun naasten. Zij zetten zich in voor het kunnen leiden van een zinvol en plezierig leven. KansPlus is zowel landelijk als regionaal actief op het gebied van belangenbehartiging, advies en informatie en ontmoeting.
Wilsbekwaamheid: een complex begrip
‘Wilsbekwaamheid is een begrip dat bijna niet te definiëren is. Dat maakt het tot een complex begrip. Uit de gesprekken die we als werkgroep hierover hebben gevoerd, is dat ook zeker duidelijk geworden. Want wat iemand wel of niet kan beslissen, is heel moeilijk te bepalen. Ik vergelijk het met een zoektocht. En in die zoektocht is het erg belangrijk dat de ervaring en kennis van cliënten en naasten meegenomen worden, naast de wetenschappelijke en professionele kennis.’
Samenspraak cliënt en professional
‘De essentie is terug te brengen naar de samenspraak tussen cliënt en professional, en de naaste. Door samen in gesprek te gaan, echt in verbinding te zijn met elkaar, kun je de beste stappen zetten. Het is de laatste jaren duidelijk geworden dat cliënten met passende ondersteuning veel kunnen. Ook als het om beslissingen gaat, en dan hoeft het niet altijd om grote beslissingen te gaan. Dat vergt inzet van professionals, goed luisteren, het lef om echt door te vragen. Zaken niet in te vullen voor de cliënt, maar mee te denken mét de cliënt. En bovenal een houding dat je dat belangrijk vindt. Dat zien we gelukkig steeds meer. Daarom is deze handreiking ook zo belangrijk, omdat juist die samenspraak tussen cliënt en professional een essentiële plaats heeft gekregen.
Daarnaast is het van groot belang dat de bescherming van de wettelijk vertegenwoordiger wordt meegenomen. Gebeurt dat niet, dan bestaat het risico dat een zorgorganisatie bepaalt wat er gaat gebeuren bij een cliënt met een verstandelijke beperking. Dat is een onwenselijke situatie.’
Handreiking in de praktijk
‘Voor KansPlus is het belangrijkste dat de wensen en de beslisvaardigheid van iemand met een verstandelijke beperking, en de ervaringskennis van de naaste daarover geborgd worden in het besluitvormingsproces. Goede ondersteuning hierbij van mensen met een beperking vereisen het versterken van het recht om zelf te beslissen en het versterken van beslisvaardigheid. Daar wordt in deze handreiking veel aandacht aan besteed. Daar zijn we blij mee.
Een ander mooi winstpunt is het uitgangspunt dat iedereen wilsbekwaam is totdat anders is aangetoond.
Natuurlijk blijven er altijd nog wensen over. Dan denk ik aan de betrokkenheid van naasten en wettelijk vertegenwoordigers bij de vraag of er sprake van wilsonbekwaamheid zou kunnen zijn en de besluitvorming daarover. In de praktijk heeft iedere betrokkene een eigen rol en beschikt over kennis en ervaring die er in het besluitvormingsproces toe doen. Het is aan de professionals om de professionele kennis aan ervaring en perspectieven te verbinden.’
Meerwaarde van een multidisciplinaire setting
‘Het werken met al deze verschillende partijen vanuit diverse disciplines aan deze handreiking is echt van meerwaarde. En naar mijn idee ook een voorbeeld van hoe het in de praktijk zou moeten gaan. Vanuit verschillende invalshoeken kijken naar de vraag die voorligt; vanuit de kennis die de wetenschap biedt, de professionele praktijk en vanuit ervaringskennis. Ik kan niet anders zeggen dan dat het zeer boeiend en waardevol is. En het resultaat mag er zo meteen zijn.
Wat me daarnaast bijzonder geraakt heeft in het proces, is de oprechtheid en grote betrokkenheid van alle partijen bij deze zoektocht die het maken van deze handreiking ook was.’
